Self-Care สำหรับคุณครู 5 ไอเดียการพัฒนาตนเองดูแลตัวเองทั้งในและนอกห้องเรียน

นอกเหนือจากการสอนหรือการดูแลตัวเองโดยทั่วไปๆ แล้ว Self-Care หรือการกลับมาดูแลตัวเองในแง่ของสุขภาพจิตใจยังถือเป็นอีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญสำหรับคุณครูอย่างปฏิเสธไม่ได้ ทั้งงานสอน งานเอกสาร รวมไปถึงที่บ้าน ครอบครัว คนรัก และการคอยดูแลเด็กๆ การมีกิจวัตร Self-Care ที่ดีช่วยทั้งความสุขส่วนตัวและประสิทธิภาพในการทำงาน

ในบทความนี้ Starfish Labz ขอพาคุณครูมาเรียนรู้ 5 ไอเดีย Self-Care การพัฒนาตนเองแสนสำคัญที่จะช่วยทั้งวันในการสอนและวันหยุดเปลี่ยนไปในพริบตากันค่ะ จะมีไอเดียดีๆ แนวทางใดที่กำลังเป็นที่ต้องการสำหรับคุณครูกันบ้าง มาดูกันเลย

1.ฝึกสร้างขอบเขต

ขอบเขต หรือ Boundary หมายถึงการสร้างพื้นที่ส่วนตัวให้กับตัวเอง รู้ว่าอะไรคือสิ่งที่เราต้องการ เวลาไหนที่เราทำสิ่งไหนได้ เวลาไหนที่เราทำสิ่งไหนไม่ได้ การมี Boundary ที่ดีต่อสุขภาพจิตใจและการทำงานของเราคือการเรียนรู้ที่จะปฏิเสธ สื่อสารสิ่งที่เราต้องการ สิ่งที่เรารู้สึกสบายใจ รวมถึงไม่สบายใจอย่างเคารพต่อความรู้สึกของกันและกัน

นอกเหนือจากนี้ ขอบเขตยังรวมถึงการไม่นำงานมาทำที่บ้าน หรือมีการแบ่งกิจวัตรการทำงานและการใช้เวลาหลังเลิกงานอย่างชัดเจน เพื่อให้สมองของเราฝึกการหยุดพักอย่างแท้จริง ไม่รู้สึกสับสน วนไปวนมาในขณะที่เราควรทำสิ่งๆ หนึ่งทีละอย่างนั่นเองค่ะ

การมี Boundary ที่ดีถือเป็น Self-Care ลำดับแรกที่สามารถช่วยเปลี่ยนวันยุ่งๆ ของคุณครูเป็นวันที่ผ่อนคลายขึ้นมาได้มาก เช่น ถ้าสมมติว่าเราไม่ว่างจริงๆ หรือรู้สึกเหนื่อยเกินกว่าจะช่วยงานคุณครูท่านอื่นที่มาขอความช่วยเหลือ เราก็สามารถปฏิเสธก่อนได้ เราต้องรู้ว่านี่คือขอบเขตหรือ Boundary ความต้องการของเรา เป็นต้น

2.ให้เวลากับความรู้สึกขอบคุณและความสุขส่วนตัว

การมีนิสัยแห่งความรู้สึกขอบคุณ (Gratitude) หมายถึงการที่เราเข้าใจว่าในแต่ละวันย่อมมีเรื่องดีๆ และไม่ดีปะปนกันไป และในวันที่ไม่ดี ก็ย่อมมีเรื่องดีๆ มากมาย และเราสามารถโฟกัสหรือให้ความสนใจของเราไปที่สิ่งดีๆ เช่นเดียวกัน การมีกิจวัตรโมเมนต์แห่งความรู้สึกขอบคุณสามารถช่วยให้คุณครูรู้สึกดีขึ้นในพริบตา สามารถทำได้ทั้งช่วงเช้าก่อนไปทำงานและช่วงเย็นหลังเลิกงานหรือก่อนนอน เป็นกิจกรรมสะท้อนวันว่าวันนี้มีเรื่องอะไรดีๆ เกิดขึ้นบ้าง ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งใหญ่ๆ แต่เป็นสิ่งเล็กๆ ที่มีคุณค่ากับเราก็ถือว่าเป็น Moments of Gratitude เช่นกันค่ะ

นอกเหนือจากช่วงเวลาแห่งความรู้สึกขอบคุณแล้วอย่าลืมใส่ใจกับความสุข (Joy) ของเรา ไม่ว่าจะเล็กๆ น้อยๆ หรือใหญ่ การฟังเพลงช่วงเช้าระหว่างอาบน้ำ ก่อนไปทำงาน สิ่งเล็กๆ น้อยๆ ที่ช่วยให้อารมณ์ของเราดี เป็นการพัฒนาตนเองทั้งในแง่ของการพัฒนาด้านอารมณ์และรวมถึงรูปแบบความคิดอีกด้วย

3.ให้เวลากับความรู้สึกและความต้องการของตัวเอง

คล้ายคลึงกับการมีขอบเขต แต่ในกิจวัตรนี้ หัวใจสำคัญคือการฝึกฟังความรู้สึกและความต้องการของตัวเอง เราสามารถรู้สึกสิ่งต่างๆได้ โกรธ เสียใจ หรือน้อยใจ เมื่อเรามีความรู้สึกเหล่านี้ เราก็เพียงแค่ปล่อยให้ตัวเรารู้สึกออกมา ประมวลผล (processing) เพื่อให้โอกาสความรู้สึกนั้นผ่านพ้นไป

คุณครูหลายๆ ท่านโฟกัสกับเด็กๆ อยากให้เวลาเด็กๆ อย่างเต็มที่แต่ลืมไปว่าในการมีเวลาอย่างมีคุณภาพให้พวกเขา เราต้องเริ่มที่ตัวเองก่อน ถ้าเรามีความสุข สุขภาพหัวใจดี ความสุขในร่างกายของเราก็จะล้นไปหาคนที่เรารักเองอย่างเป็นธรรมชาติ การทำสิ่งต่างๆ เพื่อคนอื่นไม่กลายเป็นภาระ แต่เป็นสิ่งที่เราอยากทำ เป็นสิ่งที่เราทำแล้วเรารู้สึกดี ยิ่งเป็นงานสอนในระยะยาว การดูแลชั้นเรียนในแต่ละภาคการศึกษาที่กินเวลายาวนาน เรายิ่งต้องแบ่งเวลาให้ตัวเองเป็นลำดับแรก ซึ่งไม่ได้แปลว่าเราเห็นแก่ตัวแต่อย่างใด แต่คือการเข้าใจว่าสิ่งดีๆ จากเราจะเกิดขึ้นได้อย่างเต็มที่เมื่อเราแข็งแรงและรู้สึกพร้อมจากภายใน

4.เข้าใจว่าอะไรคือสิ่งที่อยู่ภายในการควบคุมของเราและอยู่เหนือการควบคุม

การทำงานเต็มไปด้วยสิ่งต่างๆ มากมายที่เราอาจไม่คาดคิด อีกหนึ่ง Self-Care ที่สำคัญจึงคือฝึกเรียนรู้ว่าเรื่องนี้อยู่ในการควบคุมของเราและเรื่องนี้ไม่อยู่ เราไม่สามารถจัดการได้ สิ่งนี้ไม่ใช่สิ่งที่เราต้องกังวลหรือเก็บมาใส่ใจ เพราะต่อให้เราอยากใส่ใจหรืออยากมีส่วนร่วม เราก็ไม่อาจทำได้ เราต้องเรียนรู้ที่จะปล่อยมือจากสิ่งที่ไม่ได้อยู่ในขอบเขตมือหรือร่างกายของเรา การเรียนรู้ในเรื่องนี้ช่วยลดความกังวล ความเครียด โดยเฉพาะกับการสอนเด็กๆ หลายคนๆ ที่อาจจะมีความต้องการแตกต่างกัน ถ้าเราช่วยเด็กๆ อย่างเต็มที่ที่สุดแล้ว เราอาจต้องปล่อยให้เขาได้ลองเติบโตและเรียนรู้ด้วยตัวเอง และเชื่อว่าเขาจะสามารถจัดการสิ่งต่างๆ ด้วยตัวของเขาเองได้ เราสามารถเป็นได้แค่ผู้คอยให้คำปรึกษาแต่เราไม่สามารถใช้ชีวิตแทนเด็กๆ รวมถึงคนในครอบครัว เพื่อน หรือคนที่เรารักได้

5.สร้างกิจวัตรการดูแลตัวเองตลอดวัน

สำหรับ Self-Care สุดท้ายที่สำคัญอย่างยิ่งก็คือนอกเหนือจากการมี Self-Care ต่างๆ แล้วอีกหนึ่งเคล็ดลับคือการออกแบบให้ Self-Care ต่างๆ มีอยู่ตลอดวัน จุดเล็กๆ จุดใหญ่ๆ ที่สามารถช่วยให้เรารู้สึกมั่นคง (grounded) รู้สึกดี และมีความสุขในการทำงาน เริ่มตั้งแต่ตอนเช้า ตอนเที่ยง ไปจนถึงหลังเลิกงาน ก่อนนอน

สรุป

การพัฒนาตนเองในแบบฉบับของ Self-Care นอกจากจะช่วยเรื่องการทำงานแล้วยังช่วยฮีลใจของเราทั้งในวันสบายๆ และวันที่เราอาจรู้สึกเครียดได้อย่างดี การมี Self-Care ที่ดีถือเป็นสิ่งที่แสนสำคัญสำหรับคุณครู สำคัญต่อการสอน ต่อชีวิตประจำวันของคุณครูทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียน

Starfish Labz หวังว่าบทความนี้จะพอช่วยให้คุณครูมองเห็นแนวทางการสร้างกิจวัตร Sef-Care ของตัวเองได้บ้าง ส่วนในบทความถัดไป จะมีเคล็ดลับหรือเทคนิคการพัฒนาตนเองสำหรับคุณครูอื่นๆ ใดกันบ้าง อย่าลืมติดตามกันนะคะ

อ้างอิง: 

●    Practicing self-care: 5 tips for teachers